لاروا لبز (Larva Labs) در ژوئن 2017 کریپتوپانک را منتشر کرد. آن‌ها، اولین توکن‌های غیرقابل‌تعویض یا (NFT) بر روی اتریوم هستند. در حال حاضر، ارزان‌ترین پانک با قیمت 65.95 اتریوم معامله می‌شود که حدود 77,354 دلار ارزش دارد، در حالی‌ که گران‌ترین پانک‌ها میلیون‌ها دلار ارزش دارند. در مجموع، 10,000 واحد کریپتوپانک وجود دارد و این پروژه در کل حدود 929.16 هزار اتریوم به ارزش تقریبی 2.45 میلیارد دلار تولید کرده است.

کریپتوپانک چیست؟

کریپتوپانک‌ها، مجموعه‌ای از آثار هنری پیکسلی با ابعاد 24×24 و 8 بیتی هستند که 10,000 کاراکتر دیجیتال با ویژگی‌های منحصربه‌فرد مختلف را به نمایش می‌گذارند. ایده اصلی کریپتوپانک‌ها از جنبش پانک لندن در دهه 1970 و ژانر سایبرپانک نشأت می‌گیرد. آن‌ها به‌عنوان توکن‌های حاکمیتی یا برای استیکینگ استفاده نمی‌شوند، بلکه فقط به‌عنوان کلکسیون هنر‌ی در نظر گرفته می‌شوند.

ایده اصلی این بود که هر پانک منحصربه‌فرد باشد. هرکدام به‌صورت الگوریتمی از طریق کد کامپیوتری تولید شده‌اند و بسته به نوع و ویژگی‌ها، در تعداد‌ معین و متفاوتی موجود هستند. 6,039 مرد، 3,840 زن، 88 زامبی با پوست سبز، 24 میمون و 9 آدم فضایی با پوست آبی روشن وجود دارند که در بین آن‌ها، پانک‌های آدم فضایی بسیار کم‌یاب هستند.

همچنین، هر کریپتوپانک، صفحه‌ نمایه (پروفایل) خود را دارد که لوازم جانبی مخصوص به خود را نشان می‌دهد؛ مانند ریش، مدل مو، سایه، هودی و سایر موارد. همانند نوع پانک‌ها، برخی از لوازم جانبی نسبت به سایر لوازم کمیاب‌تر هستند. مثلاً، تنها 44 پانک کلاه می‌پوشند، و برخی از ویژگی‌ها بسته به جنسیت متفاوت هستند. کلاه فقط مخصوص پانک‌های مرد است، در حالی که موی نارنجی فقط برای پانک‌های زن است.

تعداد لوازم جانبی پانک نیز بر ارزش آن تأثیر می‌گذارد. حداکثر تعداد لوازم جانبی که پانک می‌تواند داشته باشد، 7 عدد است و تنها یک پانک دارای 7 ویژگی است که آن را به یکی از کمیاب‌ترین پانک‌های مجموعه تبدیل کرده است. از طرف دیگر، 8 پانک اصلاً هیچ ویژگی ندارند. در این صفحه با آدرس https://cryptopunks.app/cryptopunks/attributes، لیست کامل انواع پانک‌ها و ویژگی‌های آن‌ها قرار دارد.

کریپتوپانک‌های منحصر‌به‌فردکریپتوپانک‌های منحصر‌به‌فرد (منبع: Larva Labs)

کریپتوپانک‌ها چگونه کار می‌کنند؟

برخلاف تعویض‌پذیری بیت کوین، کریپتوپانک‌ها تعویض‌ناپذیر هستند. این امر بدان معنا است که کریپتوپانک‌ها منحصربه‌فرد، غیر‌قابل‌تعویض و جایگزین‌ناپذیر هستند. کریپتوپانک‌ها به‌عنوان مجموعه‌ای از توکن‌ها، شبکه بلاکچین مخصوص خود را ندارند و در عوض بر روی بلاکچین اتریوم ایجاد می‌شوند که در آن، تاریخچه تراکنش‌ها و ابرداده‌های توکن به‌صورت عمومی قابل‌تأیید است و به کاربران اجازه می‌دهد ثابت کنند که صاحب توکن‌های غیرقابل‌تعویض مانند کریپتوپانک‌ هستند.

تصویر ترکیبی همه پانک‌ها آن‌قدر بزرگ است که نمی‌توان آن‌ها را روی بلاکچین ذخیره کرد، بنابراین شرکت لاروا لبز، یک هش از تصویر گرفت و آن را در قرارداد ذخیره کرد. فرآیند احراز هویت کریپتوپانک شامل محاسبه هش SHA256 بر روی تصاویر مجزای کریپتوپانک‌ها و مقایسه نتیجه با هش تعبیه‌شده در قرارداد است.

خالق کریپتوپانک کیست؟

لاروا لبز، یک استودیوی آمریکایی که از برنامه‌نویسان کانادایی به نام مت هال (Matt Hall) و جان واتکینسون (John Watkinson) تشکیل شده است، کریپتوپانک‌ها را ایجاد کرد. این پروژه در ابتدا آزمایشی بود و توانست از محبوبیت توکن‌های غیرقابل‌تعویض استفاده کند.

در زمان انتشار، استاندارد فعلی توکن ERC-721 که بسیاری از توکن‌های غیرقابل‌تعویض جدید از آن استفاده می‌کنند، وجود نداشت. در عوض، توسعه‌دهندگان مجبور بودند که از استاندارد توکن ERC-20 استفاده کنند. واتکینسون اظهار داشت که او و هال استاندارد را تغییر داده بودند تا هر یک از پانک‌ها را به‌عنوان یک توکن فردی و منحصربه‌فرد به‌جای یک توکن تعویض‌پذیر نشان دهد. کلکسیون هنری رمزنگاری‌شده احتمالاً برای استاندارد توکن ERC-721 الهام‌بخش بوده است. این استاندارد رایگان و باز است و نحوه ساخت توکن‌های غیرقابل‌تعویض را توضیح می‌دهد.

چگونه می‌توان کریپتوپانک خرید؟

توکن‌های کریپتوپانک در ابتدا به‌صورت رایگان منتشر شدند و هر کسی که کیف پول اتریوم داشت می‌توانست پانک خود را دریافت کند. از بین 10,000 پانک، توسعه‌دهندگان 1,000 پانک را نگه داشتند که اکنون «دِو پانکس» (Dev Punks) نامیده می‌شوند. از آن زمان به بعد، 9,000 پانک دیگر را می‌توان خریداری کرد. در حال حاضر، برای داشتن یکی از این پانک‌ها، خریدار باید آن را از شخصی در بازار لاروا لبز خریداری کند. بیشتر کریپتوپانک‌ها فقط در بازار لاروا لبز فروخته می‌شوند.

راهنمای خرید و فروش کریپتوپانک‌ها

در بازار، خریداران می‌توانند اطلاعاتی در مورد وضعیت بازار فعلی و تاریخچه معاملات هر پانک بیابند. در آنجا، کاربران می‌توانند به مناقصه و خرید و فروش کریپتوپانک‌ها بپردازند. رنگ پس‌زمینه هر پانک نشان‌دهنده وضعیت آن است. رنگ آبی به این معنی است که پانک فروشی نیست، قرمز به معنای آن است که پانک قابل‌خریداری است و بنفش به این معنی است که یک کاربر برای آن پانک، قیمتی را پیشنهاد کرده است.

  1. برای خرید یکی از کریپتوپانک‌ها در بازار لاروا لبز، افزونه متامسک را در مرورگر خود دانلود و نصب کنید؛ از طریق آن می‌توانید به‌ وب‌سایت‌ها اجازه دهید تا به کیف پول اتریوم شما دسترسی داشته باشند.
  2. پس از نصب افزونه، وب‌سایت لاروا لبز، گزینه‌هایی ارائه می‌کند که با استفاده از آن‌ها قادر به خرید و فروش و مناقصه پانک‌ها خواهید بود.

تا‌به‌حال بیش از 250 کریپتوپانک به اپن‌سی (OpenSea) راه پیدا کرده‌اند. اپن‌سی، اولین و بزرگ‌ترین بازار دیجیتال جهان است که کلکسیون‌های دیجیتال و توکن‌های غیرقابل‌تعویض را عرضه می‌کند. این کریپتوپانک‌ها به‌جای استاندارد اصلی اصلاح‌شده ERC-20، از استاندارد ERC-721 استفاده می‌کنند. این امر باعث شده است که آن‌ها در بازار توکن‌های غیرقابل‌تعویض قابل‌معامله باشند. فرآیند پیچیده‌شدن (Wrapping) در وب‌سایت رپد پانکس با آدرس wrappedpunks.com انجام می‌شود. همان وب‌سایت می‌تواند پانک‌ها را باز کرده و به شکل اصلی خود بازگرداند.

تاریخچه قیمت کریپتوپانک‌ها

زمانی‌که کریپتوپانک‌ها در سال 2017 منتشر شدند، هر واحد پانک با قیمتی معادل 1 تا 34 دلار فروخته شد. با افزایش علاقه مردم به توکن‌های غیرقابل‌تعویض، پانک‌ها به کلکسیون‌هایی کمیاب تبدیل شدند و اکنون، میلیون‌ها دلار ارزش دارند. از فوریه 2021 به بعد، ارزش آن‌ها به‌دلیل علاقه شدید مردم به توکن‌های غیرقابل‌تعویض افزایش یافت.

در اواسط ماه مارس، 3,596 کریپتوپانک به فروش رسید که ارزش کلی آن‌ها حدود 257 میلیون دلار بود. در 11 مارس، 7804# و 3100#، دو پانک آدم فضایی با پوست آبی روشن، هر کدام با قیمتی حدود 4,200 اتریوم فروخته شدند که مجموعاً 15 میلیون دلار ارزش داشتند. این دو پانک هم‌اکنون، رکورد پرفروش‌ترین کریپتوپانک‌ها را در کلکسیون پانک‌ها دارند.

در 11 مه، لاروا لبز مجموعه‌ای از کریپتوپانک‌ها را به‌صورت سنتی به حراج گذاشت. این مجموعه متشکل از 9 پانک است که از بین 1,000 دِو پانک انتخاب شده‌اند و پیش از‌ آن‌که با قیمت ۱۷ میلیون دلار به فروش برسند، ارزش آن‌ها 7 تا 9 میلیون دلار تخمین زده شد.

کریپتوپانک‌ها به‌عنوان مجموعه‌ای از توکن‌های غیرقابل‌تعویض، از نظر حجم فروش در کل تاریخ، رتبه دوم را به خود اختصاص داده‌اند. در حال حاضر، قیمت کف کریپتوپانک‌ها 65.95 اتریوم است و این مقدار حدوداً معادل 77.354 دلار است.

آیا پروژه‌های دیگری مانند کریپتوپانک‌ وجود دارد؟

کریپتوپانک‌ تنها پروژه‌ای نیست که این فضای جدید را اشغال می‌کند. هش مسک‌ها (Hashmasks)، یک کلکسیون هنری دیجیتال است که 16,384 پرتره دیجیتال منحصر‌به‌فرد دارد. این پرتره‌ها را 70 هنرمند در سراسر جهان خلق کرده‌اند. هش مسک‌ها همانند کریپتوپانک‌ها، توکن‌های غیرقابل‌تعویض هستند و بر بلاکچین اتریوم فعالیت می‌کنند.

تفاوت اصلی بین عملیات دو پروژه در نادر بودن هر توکن‌ غیرقابل‌تعویض است. ویژگی‌ها و نوع کریپتوپانک‌ها، نادر بودن آن‌ها را تعیین می‌کند. در مقابل، نادر بودن هش مسک از پیش تعیین نشده است و در عوض در طول زمان تغییر می‌کند و جایگاه خود را پیدا می‌کند.

این امر از طریق توکن‌های Name Change تحقق می‌یابد. روزانه، هر دارنده هش مسک ۱۰ توکن نیم چینج دریافت می‌کند و پس از جمع‌آوری 1,830 واحد توکن نیم چینج، می‌تواند توکن‌ها را بسوزاند و نام هش مسک خود را تغییر دهد. طبق قرارداد هوشمند، هر هش مسک باید یک نام منحصر‌به‌فرد داشته باشد که آن را خاص و نادرتر می‌کند.

مقایسه کریپتوپانک و کریپتو کیتیز

کریپتو کیتیز (CryptoKitties)، یکی دیگر از پروژه‌های توکن‌ غیرقابل‌تعویض است که مشابه کریپتوپانک‌ها فعالیت می‌کند، اما با این تفاوت که با بازی ترکیب شده است. در بازی، بازیکنان می‌توانند گربه‌های مجازی را بخرند، جمع‌آوری کنند، پرورش دهند و بفروشند. هر کریپتو کیتی دارای یک عدد منحصربه‌فرد و ژنوم متمایز 256 بیتی از ویژگی‌های مختلف است که می‌تواند از والدین به فرزندان منتقل شود. ارزش یک کریپتو کیتی بر اساس نادر بودن، کاربرد و ظاهر آن تعیین می‌شود. سال 2020، دپر لبز (Dapper Labs) اعلام کرد که بلاکچین کریپتو کیتیز به بلاکچین فلو (FLOW) که خودشان طراحی کرده‌اند، تغییر خواهد کرد. کریپتو کیتیز با جزئیات بصری بیشتری ارتقا داده می‌شود و پرورش بچه‌گربه‌های جدید دیگر نیازی به هزینه تراکنش نخواهد داشت.

پروژه‌های مشابه دیگری نیز وجود دارند؛ مانند تاپ شات (Top Shot) از انجمن ملی بسکتبال آمریکا (NBA)، می‌بیتس (Meebits) از لاروا لبز و سو ریر (Sorare) از یوبی سافت (Ubisoft). این پروژه‌ها همراه با کریپتو کیتیز، شهرت و محبوبیت توکن‌های غیرقابل‌تعویض را افزایش داده‌اند.

نتیجه‌گیری

کریپتوپانک‌ها ازجمله پیشگامان اصلی درزمینه توکن‌های غیرقابل‌تعویض محسوب می‌شوند و آن را دگرگون کرده‌اند. کریپتوپانک‌ها به‌دلیل عرضه ثابت و نادر بودن، جایگاه مهمی در تاریخ توکن‌های غیرقابل‌تعویض بر بستر بلاکچین اتریوم دارند. هنگامی‌که کریپتوپانک برای اولین بار منتشر شد، سازندگان آن را به‌عنوان یک آزمایش انبوه برای سنجش علاقه مردم به توکن‌های غیرقابل‌تعویض به‌کار بردند و نمی‌دانستند که مردم چه درکی از این کلکسیون هنری پیکسلی خواهند داشت. کریپتوپانک‌ها هم‌اکنون یکی از محبوب‌ترین کلکسیون‌های هنری رمزنگاری‌شده در اتریوم هستند و بسیاری از سایر پروژه‌های مبتنی بر توکن‌های غیرقابل‌تعویض از آن‌ها الهام‌ می‌گیرند.