فومو در بازار ارز دیجیتال چیست؟ ترس از دست دادن فرصت یا FOMO

فومو یا ترس از دست‌دادن، یکی از موضوعات مهم روان‌شناختی است. این رویکرد ذهنی زمانی اهمیت فراوانی پیدا می‌کند که پول و سرمایه افراد در میان باشد. در چنین شرایطی یک انتخاب اشتباه یا هراسی بی‌دلیل نه‌تنها سودی را به همراه نخواهد داشت بلکه می‌تواند موجب ازبین‌رفتن اندوخته افراد شود. مفهوم فومو مانند بسیاری از اصطلاحات روان‌شناسی دارای ریشه‌های عمیقی است که برای مواجهه با آن نیاز است به پایه و اساس آن‌ها بپردازیم و راهکارهایی را دراین‌ارتباط به کار ببریم.

اگر شما هم یکی از معامله‌گران ارزهای دیجیتال هستید و در مواجهه‌ با شرایط مختلف بازار دچار فومو می‌شوید به‌ شما توصیه می‌کنیم که با تریتکس همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره منشاء این رویکرد ذهنی، عوامل مرتبط و راه‌های مقابله با آن به‌دست آورید.

بررسی مفهوم فومو در بازار ارز دیجیتال یا ترس از دست دادن فرصت

عبارت فومو (FOMO) مخفف Fear of Missing Out بوده و در زبان فارسی به معنی ترس یا هراس از دست‌دادن است. اما این عبارت دقیقاً چه معنا و مفهومی دارد. اجازه بدهید فومو را در قالب یک مثال توضیح دهیم. فرض کنید دوستی در شبکه‌های اجتماعی‌اش تصاویری از مسافرت‌های گوناگون و خوش‌گذرانی‌هایش منتشر می‌کند. اگر شما با دیدن آن احساس می‌کنید که او زندگی بهتری دارد و درونتان حسی از غم و حسادت و عقب‌افتادگی از خوشی‌های زندگی دارید، بنابراین دچار فومو شده‌اید.

هر اتفاقی اعم از فرصت ورود به بازار، شرایط زندگی، سرخوشی‌های دیگران و نخریدن یک کالا در شما چنین حسی عجیب را ایجاد می‌کند. این مسئله که دچار ترس از دست‌دادن شده‌اید؛ موضوعی که کم‌وبیش گریبان‌گیر همه ماست. اما فومو در حوزه بازارهای مالی و ارز دیجیتال به شرایطی گفته می‌شود که، فرد معامله‌گر احساس می‌کند فرصت خرید یا فروش دارایی را از دست‌داده است. از کسب سودی سرشار بازمانده است.

اگر کمی علمی‌تر به این احساس نگاه کنیم فومو دلیل تصمیم‌های احساسی به‌منظور خرید یا فروش یک دارایی است؛ اقدامی که هیچ نشانه و منبع موثقی صحت و درستی آن را تأیید نکرده است.  به‌عنوان‌مثال یک معامله‌گر ارزهای دیجیتال به دلیل فومو و به شکلی شتاب‌زده یک ارز را در اوج قیمت (All-Time High) خریداری می‌کند؛ چون احساسش به او می‌گوید که این روند ادامه‌دار خواهد بود و نباید فرصت کسب سود را از دست داد!

تاریخچه فومو

با آنکه بیش از ۲ دهه از آشنایی انسان با مفهومی با نام فومو می‌گذرد، به نظر می‌رسد این احساس مشکل‌ساز سابقه دیرینه و بسیاری قدیمی‌تری دارد. فومو اولین‌بار در مقاله‌ای که دن هرمان (Dan Herman) استراتژیست بازاریابی در سال 2000 به شکل رسمی مطرح شد.

البته بسیاری عقیده دارند منشأ این موضوع به تحقیقات رنه ژیرار (René Girard) باز می‌گردد. دن تئوری با نام میل تقلیدی (Mimetic Desire) را بنیان گذاشت. به نظر می‌رسد ریشه موضوعاتی مرتبط مانند فومو و تفکر گله‌ای یا همان ذهنیت دنبال‌رو (Herd Mentality) از این تئوری پدید آمده است. موضوعی که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.

دلایل روان‌شناختی فومو در خرید و فروش ارز دیجیتال؛ ارتباط FOMO با میل تقلیدی و تفکر گله‌ای

بر اساس نقل قولی از ژیرار، “انسان موجودی است که امیال و خواسته‌هایش را به‌درستی نمی‌داند و دنباله‌رو دیگران است، هرچه دیگران بخواهند ما نیز می‌خواهیم”. طبق این صحبت ما امیال و خواسته‌هایمان را تقلید می‌کنیم. با آنکه چنینی رویکردی در تضاد با موضوع اختیار و آزادی انسان به نظر می‌رسد؛ اما برخی اقدامات انسان ناشی از چنین ویژگی است. نکته جالب‌توجه این است که این تئوری رفتاری با تفکر گله‌ای و فومو کاملاً هم‌راستاست.

بدین معنا که میل تقلیدی به یک فرهنگ و شیوه رفتاری تبدیل شده است و در حوزه امور مالی و ارزهای دیجیتال، افراد با چنین ذهنیتی و با تقلید از دیگران اقدام به سرمایه‌گذاری یا خرید دارایی‌های دیجیتال می‌کنند. ایجاد استرس، تصور رسیدن به سود سرشار و ترس از دست‌دادن فرصت این رفتار را تشدید می‌کند.

با نگاه به سوابق تاریخی می‌بینیم که تفکر گله‌ای به‌خصوص در شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و همین موضوع موجب شده است که بازار دستخوش تلاطم‌های شدید شود و در برهه‌هایی مانند وقایع حباب دات‌کام (dot-com Bubbles) به یکباره فرو بریزد و عده بسیاری را مال‌باخته کند.

به نظر می‌رسد میل تقلیدی معامله‌گران با دیدن کندل‌های بلند سبز رنگ در نمودارهای قیمتی بیدار می‌شود. همین عامل ایجاد استرس و ترس از دست‌دادن فرصت برای به‌دست‌آوردن سود افراد را بیش از پیش به سمت دنباله‌روی جمعی سوق می‌دهد.

البته با پدیدآمدن شبکه‌های اجتماعی و ارتباط بیشتر افراد با یکدیگر، موجب شده حس فومو بیش از گذشته خود را نشان دهد. به‌عنوان مثال یک اینفلوئنسر با انتشار پست توییتری درباره رشد انفجاری قیمت یک ارز دیجیتال دنبال‌کنندگانش را ترغیب می‌کند که وارد صحنه شوند و آن دارایی را خریداری کنند.

نمونه بارز این مثال زمانی است که فردی مانند ایلان ماسک توییتی با محوریت سگی از نژاد شیبا اینو می‌کند. پس از انتشار توییت به‌یکبار کاربران به سمت خرید دوج کوین (DOGE) هجوم می‌آورند و موجب افزایش تقاضا و به‌طبع آن افزایش قیمت به‌شکل مقطعی می‌شوند. 

همین هجوم آنی و انبوه کاربران موجب پامپ و دامپ بازار می‌شود و سودجویان به‌راحتی از شرایط به وجود آمده استفاده می‌کنند. یکی از نمونه‌های اخیر، ارز دیجیتال اسکوئید کوین (SQUID Coin) بود. عده زیادی به دلیل تبلیغات و علاقه به سریال کره‌ای اسکویید گیم (Squid Game) به سراغ این ارز رفتند و در نهایت هر آنچه داشتند را از دست دادند.

چرا مردم دچار فومو می‌شوند؟

پیش‌تر به دلایل روان‌شناختی و رفتاری فومو و ارتباط آن با تفکر گله‌ای و میل تقلیدی پرداختیم. اما به جز مباحثی که ریشه در ماهیت و ذات انسان دارد عوامل دیگری نیز موجب می‌شود که افراد در بازارهای مالی تصمیم‌های هیجانی بگیرند و دچار فومو شوند.

زندگی مردم پر از نارسایی‌ و مشکلات فراوان است. عده زیادی از مردم پول کافی در اختیار ندارند، به شغلی که دوست دارند نرسیده‌اند، خانواده‌ای را که می‌خواهند، ندارند و این فهرست می‌تواند بی‌پایان باشد. درعین‌حال مردم دائماً خود را با افراد دیگر مقایسه می‌کنند. دنیای رسانه‌های اجتماعی، به‌گونه‌ای است که به‌راحتی می‌توان کسی را پیدا کرد که آنچه شما می‌خواهید، داشته باشد.

این موضوع‌ها به‌تنهایی می‌تواند افراد را مستعد فومو کند. حالا این شرایط را با تبلیغات گسترده در زمینه کریپتو و عملکرد قیمت بیت کوین و پول‌دار شدن افراد با سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال ترکیب کنید!

فرد ویلسون (Fred Wilson) یکی از سرمایه‌گذاران مشهور در مورد FOMO می‌گوید: ” شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر مانند گوسفند عمل می‌کنند و تنها دنباله‌رو گله هستند، آن‌ها دارایی‌هایی را خریداری می‌کنند که کمترین نقدینگی را دارند و چنین رویکردی در نهایت به یک فاجعه منتهی می‌شود.”

فومو چه خطراتی دارد و چگونه با آن مقابله کنیم؟

احساس نارضایتی که در نتیجه فومو ایجاد می‌شود می‌تواند سلامت انسان را تحت‌تأثیر قرار دهد. حالت‌هایی مانند سردرد، حالت گیجی، نداشتن انگیزه کافی و پایین آمدن سطح عملکرد از جمله تاثیرات فومو بر سازوکار بدن هستند. اما با کنترل‌نشدن فومو احتمال وقوع خودکشی و تصادف در رانندگی به‌شدت افزایش می‌یابد. جالب است بدانید فومو یکی از عوامل مهم در حواس‌پرتی و ایجاد تصادفات مرگبار رانندگی در جهان است.

از آنجا که فومو موضوعی پنهان و تا حدودی غیرارادی است؛ بنابراین کنترل آن از اهمیت فراوانی برخوردار است. کارشناسان نظرات مختلفی را برای کنترل و مقابله با فومو بیان می‌کنند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

فاصله‌گرفتن از فضای مجازی (Digital Detox)

یکی از مواردی که می‌تواند به شکل بلندمدت بر ذهن و نحوه عملکرد افراد تاثیر بگذارد، فاصله‌گرفتن از فضای مجازی است. در واقع کنار گذاشتن مرور دائم اخبار و چک‌کردن شبکه‌های اجتماعی باعث فومو می‌شود.

داشتن یک برنامه معاملاتی مشخص

استفاده از یک برنامه معاملاتی مشخص و پایبندی به آن می‌تواند شما را از درگیر شدن با فومو و تصمیم‌های هیجانی دور نگه دارد.

استراتژی مدیریت ریسک

فومو اغلب برای خرید یا به‌دست‌آوردن سود به وجود می‌آید، فرار از ضررهای هنگفت نیز می‌تواند موجب فومو در معامله‌گران شود. بنابراین استفاده از یک استراتژی مدیریت ریسک و تنوع‌بخشی به سبد دارایی‌ها می‌تواند ریسک ضرر و درگیر شدن با فومو را تا حد زیادی کاهش دهد.

استفاده از نظرات مشاوران و متخصصان

بهره‌مندی از مشاوره متخصصان عرصه سرمایه‌گذاری و ارزهای دیجیتال می‌تواند کمک فراوانی به کاهش فومو کند. توصیه ما ارتباط با مشاوران و متخصصان تریتکس در ارتباط با موضوع‌های مالی و ارزهای دیجیتال است.

یادداشت‌کردن تفکرات و احساسات (Journaling)

یکی دیگر از روش‌های مؤثر به‌منظور کاهش فومو، نوشتن حالات و رفتارهای ما در هنگام مواجه با شرایط گوناگون است. این شرایط شامل موقعیت‌های معاملاتی، خرید یا فروش دارایی‌های دیجیتال هستند. نوشتن به ما کمک می‌کند که بدانیم در زمان تصمیم‌گیری‌ها چه احساسی داشتیم. در صورت تکرار چنین مواردی به‌جای تصمیم‌های هیجانی چه رویکردی را به کار ببریم.

مراجعه به روان‌‌پزشک برای مقابله با فومو

زمانی که هیچ‌کدام از روش‌های بالا نتوانست به شما کمکی در جهت کنترل احساسات و عملکرد هیجانی کند، بهترین راه مراجعه به روان‌پزشک است. روان‌پزشک با ارائه راهکارهای مناسب و تجویز داروهای مناسب عملکرد احساسات شما را در مسیری هموار و به‌دور از فومو هدایت می‌کند.

FOMO عامل اصلی شکست در بازار ارزهای دیجیتال 

به‌طور کلی همه ما حداقل یکبار در مقطعی از زندگیمان دچار فومو شده‌ایم؛ البته این میزان با توجه به سن، شرایط زندگی و مدل کار و فعالیتی که داشته‌ایم متفاوت بوده است.

برخی از کارشناسان بر این باورند که عامل فومو به دلیل ویژگی‌هایی با نام میل تقلیدی و تفکر گله‌ای یا همان ذهنیت دنباله‌رو است. در این میان عده‌ای نیز بر عقیده دارند که بمباران خبری افراد، وجود شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات گسترده میان مردم موجب شده تا فومو بیش از گذشته مطرح شود.

با آنکه پدیده فومو در افراد می‌تواند منجر به اتخاذ تصمیم‌های عجولانه و ضررهای مالی شود؛ نباید فراموش کنیم که این موضوع می‌تواند سلامت انسان را به مخاطره بیندازد. فاصله‌گرفتن از دنیای مجازی و اخبار، استفاده از استراتژی‌های مدیریت ریسک، داشتن یک برنامه معاملاتی مشخص، کمک‌گرفتن از متخصصان حرفه‌ای و با تجربه، نوشتن احساسات و مرور آن‌ها و در نهایت مراجعه به روان‌پزشک از جمله اقداماتی هستند که می‌توان به‌منظور مقابله و کنترل این پدید پیچیده و مرموز از آن‌ها استفاده کرد.