قرارداد هوشمند چیست؟ معرفی Smart Contract و بررسی کاربردهای آن در دنیای واقعی

قرارداد هوشمند برنامهای است که روی بلاکچین ذخیره میشود و زمانی که شرایط از پیش تعیین شده محقق شود، قرارداد اجرا میشود. قرارداد هوشمند، مجموعهای از کدها و دادهها است. توسعهدهندگان، قرارداد هوشمند را بر بستر بلاکچین اجرا میکنند تا بتوانند عملیات خاصی را انجام دهد. بسیاری از پلتفرمها، قراردادهای هوشمند خود را دارند که خدمات مختلف را بهصورت خودکار و سفارشی به کاربران ارائه میدهد.
قرارداد هوشمند ارز دیجیتال در پلتفرمهای برتر ارائه دهنده
اتریوم، بزرگترین و بهترین پلتفرم قراردادهای هوشمند است که اکثر توسعهدهندگان از آن استفاده میکنند. در کنار اتریوم، پلتفرمهای دیگری مانند فابریک، نم (Nem)، استلار (Stellar)، ویوز (Waves)، پولکادات (Polkadot)، سولانا (Solana)، ایاس (EOS)، RSK، آردور (Ardor)، پلیگان (Poygon)، تلوس (Telos)، تزوس (Tezos)، آلگراند (Algorand)، کاردانو (Cardano) و کازماس (Cosmos) نیز در امر ارائه قراردادهای هوشمند فعال هستند.
قرارداد هوشمند و کاربردهای آن در دنیای واقعی
از زمان راهاندازی بلاکچین اتریوم، کاربرد قراردادهای هوشمند بهصورت تصاعدی رشد کرد و در آینده نیز رشد بیشتری را نیز به همراه خواهد داشت. گزارشی، برای بازار قراردادهای هوشمند تا سال ۲۰۲۶، رشد ۳۰۰ درصدی را پیشبینی کرده است که و اعلام میکند ارزش بازار آنها به ۳۴۵ میلیون دلار میرسد.
افزایش ارزش بازار بهدلیل افزایش پذیرش قراردادهای هوشمند در صنایع مختلف است، چراکه این صنایع، قراردادهای هوشمند را در برنامههای مختلف استفاده میکنند. این برنامهها شامل مدیریت دادهها، مدیریت زنجیره تأمین، خدمات درمانی، بیمه، مالکیت اموال، تضمین و صنعت خودرو میشود.
مدیریت دادهها با حضور قرارداد هوشمند
کسبوکارها از کارمندان خود درخواست میکنند که ارتباطات، پیامها و تراکنشهای خود را ثبت کنند. برای مثال، افرادی که در بخش تدارکات کار میکنند، باید سوابق سفارشهای خرید را نگه دارند. افرادی که در بخش نیروی انسانی کار میکنند سوابقی مانند اطلاعات و مدارک پرسنلی، مصاحبه، کارت بهداشت کارکنان و شکایات را ذخیره میکنند.
عموماً، کارمندان، سوابق را به شکل کاغذی نگهداری میکنند یا بهصورت دستی وارد رایانه میکنند تا روی فضای ابری یا سرورهای شرکت ذخیره شوند. سوالی که ممکن است با آن مواجه شوید این است که چگونه قراردادهای هوشمند راهحلی برای مدیریت دادهها ارائه میدهند؟
کارمندان، اطلاعات بین بخشها و مشاغل مختلف را از طریق اینترنت ارسال میکنند یا مدارک را به صورت دستی تحویل بخش یا فرد مرتبط میدهند. فرآیند ارسال درخواست و دریافت پاسخ، مدت زیادی طول میکشد، چراکه باید منتظر تأییدیهها و سایر مسائل داخلی و خارجی باشند. فناوری بلاکچین این مشکل را با دفتر کل عمومی حل میکند. قراردادهای هوشمند در این مرحله خود را نشان میدهند.
توسعهدهندگان قراردادهای هوشمند را طوری طراحی میکنند تا فرآیند ذخیره دادهها و انجام قراردادها خودکار و ساده شود. قرارداد هوشمند ذخیره دادهها را به صورت یکنواخت و شفاف در سراسر بخشها ممکن میکند. فرایند جمعآوری خودکار دادهها، نیاز به تبادل مدارک به صورت دستی یا از طریق ایمیل را حذف میکند و درنتیجه، زمان کمتری صرف میشود. شفافیت نحوه ذخیره دادهها، هزینههای حسابرسی و ممیزی را کاهش میدهد. دادهها شفاف و غیر قابلتغییر هستند، درنتیجه نمیتوان آنها را با تقلب یا خطا ویرایش کرد.
مدیریت زنجیره تأمین به کمک قرارداد هوشمند
مدیریت زنجیره تأمین به مدیریت جریان کالا اشاره میکند و تبادل و ثبت دادهها و کالاهای فیزیکی را در برمیگیرد؛ مانند مدیریت دادهها، مدیریت زنجیره تأمین با کاغذبازیهای زیاد به مشکلات عدیدهای برخورد کرده است. بسیاری از اقلام و مدارک از کانالهای متعددی در طول زنجیره تامین عبور میکنند تا تائید شوند. در این فرآیند امکان حذف و دستکاری دادهها و کالاها وجود دارد.
آموزش قرارداد هوشمند برای حل کردن مشکلات زنجیره تأمین
ورود فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند، مشکلات دستکاری و گم شدن اقلام را کاهش داده است، چراکه شفافیت دادهها، فرصتهای کلاهبرداری را کم میکند. علاوه بر این، قراردادهای هوشمند، دادهها را به چشم ردیابهایی میبینند که مکان کالاها و اطلاعات تحویل را نشان میدهند؛ بنابراین، اگر کالایی در فرآیند انتقال، گم یا دزدیده شود، قراردادهای هوشمند مکان کالا را شناسایی میکنند.
قراردادهای هوشمند همچنین پرداختها و کارهای معمولی مانند جدول برنامهریزی تحویل و بررسی موجودی را خودکار انجام میدهند تا زمان و منابع کمتری مصرف شود.
دی بیرز (De Beers)، نمونهای از شرکتهایی است که از فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند استفاده میکند. دی بیرز شرکت بینالمللی متخصص در صنعت الماس است. این شرکت، بلاکچین خود را به نام تریسر (Tracer) دارد که تدارکات، تأمین و لجستیک شرکت را تسهیل میکند. دی بیرز، قراردادهای هوشمند را برای نظارت بر فرآیند استخراج و ردیابی الماس از معدن تا خردهفروشیها استفاده میکند. یکی از بزرگترین مشکلات دی بیرز، ورود دستی دادههاست، چراکه برخی از الماسها در مسیر برش میخورند و به صورت دستی بررسی میشوند.
مدیرعامل دی بیرز اعلام کرده است که راهحلی جهت رفع این مشکل دارد. سیستم تریسر، اطلاعات ردیابی الماس را از متادیتاهای ایستگاههای قبلی مانند ویژگیهای فیزیکی به دست میآید. علاوه بر این، شرکت از سیستم انتقال و تطبیق خودکار بهره میبرد تا اطلاعات الماسها را با بهترین کیفیت ذخیره کند.
خدمات درمانی به وسیله قرارداد هوشمند در بلاک چین
همانند دو مورد قبلی، فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند، سیستمهای کاغذی را در صنعت درمان حذف کردند و زمان و هزینه را برای این صنعت بهصرفه کردند. شرکتها با بلاکچین، سوابق شخصی بیمار را ذخیره میکنند.
قراردادهای هوشمند سوابق شخصی بیمار را به صورت خودکار ذخیره میکنند و بین مؤسسات و بخشها به روشی امن انتقال میدهند. انتقال با رمزگذاری نامتقارن به صورت خودکار انجام میشود و حریم خصوصی ایشان حفظ میشود. تنها افراد مرتبط، مانند پزشکان، کلید خصوصی آن را دارند و اطلاعات خصوصی بیمار را بررسی میکنند.
معرفی شرکتهای درمانی مبتنی بر قرارداد هوشمند در بلاک چین
انکریپجن (Encrypgen)، پلتفرمی است که اطلاعات ژنتیکی را منتشر، ذخیره و خرید و فروش میکند و دادههای DNA بیماران را به محققان انتقال میدهند تا آزمایشهای بالینی انجام دهند. شرکت هویت، ایمیل و دیگر اطلاعات حساس را قبل از فروش از DNA حذف میکند تا حریم خصوصی کاربران خود را حفظ کند. اطلاعات ژنتیکی به شکل توکن به فروش میرود.
ربومد (Robomed)، اطلاعات بیماران را با چتباتها و ابزارهای تشخیصی جمعآوری میکند و با گروه پزشکی بیماران به اشتراک میگذارد. شرکت، قراردادهای هوشمند را جهت نظارت بر شرایط بیمار استفاده میکند. شرکت خدمات پزشکی را بررسی میکند و درصورت رسیدن به سطح مطلوبی از پیش تعیین شده، حقالزحمه مرکز پزشکی خودکار پرداخت میشود.
کاربرد قرارداد هوشمند در بیمه
کاربرد قرارداد هوشمند در بیمه بیشتر از بقیه حوزهها است. مطابق با گزارشی، ارزش بازار بلاکچین در بیمه در سال ۲۰۲۳ به ۱.۴ میلیارد دلار خواهد رسید. مهمترین موضوعی که باید در این زمینه به آن توجه داشت، توافق رسمی بین شرکت بیمه و بیمهشده است. این توافقنامه کلیه شرایط و ضوابط و میزان پوشش بیمهشده را ذکر میکند.
شرایط و ضوابط بیمهگذار را در قراردادهای هوشمند تعریف میکنند سپس در شبکه بلاکچین اجرا میکنند. قرارداد هوشمند در طول فرآیند اجرا به دادههای کافی، مانند سوابق رانندگی بیمه خودرو و سوابق سلامت بیمه پزشکی، برای تصمیمگیری صحیح نیاز دارد. سپس زمانی که نیاز به پرداخت حق بیمه به دلیل وقوع رویدادی باشد، قرارداد هوشمند پرداختها یا تسویهحسابها را به صورت خودکار اجرا و تکمیل میکند.
معرفی شرکتهای صنعت بیمه مبتنی بر قرارداد هوشمند در بلاکچین
لمونید (Lemonade)، شرکتی است که در حوزه املاک فعال است و به اجارهکنندگان و صاحبخانهها خدمات بیمه مختلفی ارائه میکند. این شرکت، هزینه ثابت ماهیانهای دریافت میکند و هزینه را برای ادعاهای آتی کنار میگذارد. اگر مستأجر یا صاحب خانهای مدعی شود، قراردادهای هوشمند، ادعایش را بررسی کرده و تلاش میکنند تا ادعا را تائید کنند. قرارداد هوشمند که ادعا را تائید کرد، مستأجر یا صاحبخانه ظرف چند ثانیه خسارت را دریافت میکند.
فیزی (Fizzy)، شرکت تابعه AXA، یک شرکت بیمه جهانی، درزمینه بیمه تأخیر پرواز فعالیت میکند. فیزی از بلاکچین جهت بررسی تأخیر پرواز استفاده میکند. هنگامیکه بلاکچین تائید کند، پروازی بیش از دو ساعت تأخیر داشته است، قرارداد هوشمند به صورت خودکار به مسافران، خسارت پرداخت میکند.
مالکیت اموال به کمک قرارداد هوشمند
قراردادهای هوشمند، انتقال مالکیت اموال را سادهتر میکنند. کشورهایی مانند سوئد، روسیه و غنا پروژههایی را بهصورت آزمایشی جهت ثبت داراییها اجرا کردهاند.
قرارداد هوشمند و NFT برای صاحبان املاک
بلاکچین امکان ایجاد توکنهای غیرقابل تعویض (NFT) را جهت اثبات مالکیت فراهم میکند. خریداران و فروشندگان ملک میتوانند با اطمینان ملک را بخرند یا بفروشند. سپس قراردادهای هوشمند، تائید هویت طرفین، پرداخت هزینه و ثبت خودکار ملک برای مالک جدید را انجام میدهند.
توافقنامه تضمین ثالث به کمک قرارداد هوشمند
توافقنامه تضمین ثالث (Escrow)، توافقنامهای حقوقی است که مطابق با آن شخص ثالث، مبلغی را بهعنوان امین دو طرف معامله نزد خود نگه میدارد تا معامله کاملاً انجام شود. این فرآیند، ریسک و کلاهبردای را کاهش میدهد و به نفع دو طرف معامله است. صنعت املاک و مستغلات و وبسایتهای فریلنسری از این قابلیت نهایت استفاده را میبرند. شرکتها، قراردادهای هوشمند را جهت تسهیل فرآیند از طریق ایجاد شفافیت و خودکارسازی استفاده میکنند.
برای مثال، برنامهنویس فریلنسری، کاری را از یک شرکت برای نوشتن کد وبسایتشان میپذیرد. هنگامیکه برنامهنویس پروژه را ارسال کرد و شرکت آن را تائید کرد، قرارداد هوشمند، مبلغ را به صورت خودکار و امن به برنامهنویس پرداخت میکند. پرداختها غیر قابلتغییر هستند و نمیتوان در آنها تقلب کرد.
کاربرد قراردادهوشمند یا Smart Contract در صنعت خودرو
قراردادهای هوشمند در صنعت خودرو نیز کاربرد دارند. قراردادهای هوشمند، بسیاری از جنبههای رانندگی و مالکیت خودرو را ساده میکنند. قراردادهای هوشمند هزینههای خودرو مانند تعمیر، نگهداری، عوارض و بیمه را خودکار میکنند. برای مثال، با استفاده از قراردادهای هوشمند، پرداخت بیمه خودرو به جای پرداخت مبالغ ثابت براساس میزان استفاده از بیمه انجام میشود.
قراردادهای هوشمند میتوانند حسگرهای خودروهای خودران را بررسی کنند و علت تصادفات و طرف مقصر را تعیین کنند. نقلوانتقال خودرو نیز مانند ملک است و فرآیند آن با قراردادهای هوشمند به صورت خودکار انجام میشود.
نتیجهگیری، قرارداد هوشمند نقطه عطف کسبوکارها
پذیرش قراردادهای هوشمند از زمان راهاندازی بلاکچین اتریوم بهشدت افزایش یافته است. قراردادهای هوشمند برنامههای مستقل و سادهای هستند که بسیاری از شرکتها، آنها را جایگزین سیستمهای سنتی زمانبر کردهاند. قراردادهای هوشمند در مدیریت دادهها، مدیریت زنجیره تأمین، خدمات درمانی و بیمه کاربرد دارند. بسیاری از سازمانها و شرکتها در حال توسعه فناوری بلاکچین برای صنعت خودرو، مدیریت اموال و توافقنامه تضمین ثالث هستند. شفافیت، سرعت و امنیت، قراردادهای هوشمند را از سایرین متمایز میکند، چراکه کسب و کارها و مصرفکنندگان در زمان و هزینه صرفهجویی میکنند.
دیـــدگـاه خـود را بـه اشــتراک گــذاریــد